Cưỡng Chế Thu Hồi Đất - Quy Định Pháp Luật Hiện Hành - Luật Apollo

Đất đai là tài sản của toàn dân, tùy trường hợp mà nhà nước sẽ tiến hành cưỡng chế thu hồi đất để phục vụ các mục đích khác nhau. Cưỡng chế là giải pháp cuối cùng để thực hiện việc thu hồi đất khi người có đất bị thu hồi không hợp tác.Vậy cưỡng chế thu hồi đất và điều kiện, thủ tục, quyết định, thẩm quyền cưỡng chế thu hồi đất như thế nào?

Để biết thêm thông tin về những vấn đề trên sau đây luật Apollo xin đưa ra một vài hướng dẫn cụ thể.

Cơ sở pháp lý

1. Luật đất đai 2013

2. Luật khiếu nại 2011

3. Nghị định số 43/2014/NĐ-CP

4. Luật tố tụng hành chính 2015

Quy định chung của pháp luật về cưỡng chế thu hồi đất

Khi nào cưỡng chế thu hồi đất?

Pháp luật hiện hành không quy định về định nghĩa “cưỡng chế thu hồi đất”. Tuy nhiên ta có thể hiểu đó là hoạt động của cơ quan có thẩm quyền tiến hành khi có quyết định về việc thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà người dân không chấp hành quyết định thu hồi đất. 

Khi đủ các điều kiện theo khoản 2 Điều 71 Luật Đất đai 2013 và quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất đã được niêm yết công khai tại trụ sở Ủy ban Nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi việc cưỡng chế sẽ được thực hiện. Mục đích của việc cưỡng chế này là nhằm buộc họ phải thực hiện quyết định thu hồi đất.

Thẩm quyền cưỡng chế thu hồi đất

Căn cứ quy định tại khoản 3; Điểm b, Khoản 5, Điều 71 Luật Đất đai; Khoản 5  Điều 17 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Đất đai thì:

Vai trò chính: Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện ban hành quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất và tổ chức thực hiện quyết định cưỡng chế; Ban cưỡng chế: Khi thực hiện cưỡng chế mà người bị cưỡng chế từ chối nhận tài sản theo quy định tại Điểm c Khoản 4 Điều 71 của Luật Đất đai thì Ban thực hiện cưỡng chế giao tài sản cho Ủy ban nhân dân cấp xã bảo quản tài sản theo quy định của pháp luật

Vai trò hỗ trợ: Lực lượng Công an có trách nhiệm bảo vệ trật tự, an toàn trong quá trình tổ chức thi hành quyết định cưỡng chế; Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất thu hồi có trách nhiệm phối hợp với cơ quan, đơn vị có liên quan tổ chức thực hiện việc giao, niêm yết công khai quyết định cưỡng chế thu hồi đất; tham gia thực hiện cưỡng chế; phối hợp với tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng niêm phong, di chuyển tài sản của người bị cưỡng chế.

Trình tự, thủ tục cưỡng chế thu hồi đất

Căn cứ tại  khoản 4 Điều 71 Luật Đất đai năm 2013  không phải muốn cưỡng chế là tiến hành cưỡng chế mà quy trình này cần làm theo một trình tự, thủ tục cụ thể là:

Bước 1: Thành lập Ban thực hiện quyết định cưỡng chế: Chủ tịch UBND cấp huyện quyết định thành lập Ban thực hiện cưỡng chế

Bước 2: Vận động, thuyết phục, đối thoại với người sử dụng đất:

Ban thực hiện cưỡng chế vận động, thuyết phục, đối thoại với người bị cưỡng chế

• Nếu người bị cưỡng chế chấp hành thì Ban thực hiện cưỡng chế lập biên bản ghi nhận sự chấp hành. Việc bàn giao đất được thực hiện chậm nhất sau 30 ngày kể từ ngày lập biên bản.
• Nếu người bị cưỡng chế không chấp hành quyết định cưỡng chế thì tổ chức thực hiện cưỡng chế.

Bước 3: Thực hiện quyết định cưỡng chế trong trường hợp người bị cưỡng chế không chấp hành quyết định cưỡng chế:

Việc cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất phải được thực hiện trong giờ hành chính, và phải đảm bảo sự công khai, dân chủ, khách quan nếu việc cưỡng chế tiến hành lúc nửa đêm hay khi mọi người đang dùng bữa trưa, hoặc tiến hành khi mọi người đi du lịch, đi công tác thì đây là việc thực hiện sai nguyên tắc trong cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất.

Ban thực hiện cưỡng chế tổ chức thực hiện cưỡng chế. Khi thực hiện cưỡng chế, Ban thực hiện cưỡng chế được quyền: 

• Ban thực hiện cưỡng chế có quyền buộc người bị cưỡng chế và những người có liên quan phải ra khỏi khu đất cưỡng chế, tự chuyển tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế; nếu không thực hiện thì Ban thực hiện cưỡng chế có trách nhiệm di chuyển người bị cưỡng chế và người có liên quan cùng tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế.
• Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối nhận tài sản thì Ban thực hiện cưỡng chế phải lập biên bản, tổ chức thực hiện bảo quản tài sản theo quy định của pháp luật và thông báo cho người có tài sản nhận lại tài sản.

Cưỡng chế đúng luật là việc cưỡng chế đó không trái với pháp luật. Một quyết định cưỡng chế trái pháp luật là quyết định đó không tuân thủ các nguyên tắc, thẩm quyền cũng như các điều kiện cưỡng chế,trình tự thủ tục thu hồi đất nêu trên. 

Người dân cần làm gì để đảm bảo quyền lợi?

Khiếu nại, khởi kiện việc cưỡng chế thu hồi đất

► Để đảm bảo quyền lợi, khi nhận thấy lợi ích của mình không được đảm bảo, việc cưỡng chế thu hồi đất không đúng luật, người dân có thể khiếu nại việc cưỡng chế.

Theo quy định tại Điều 204 Luật Đất đai 2013, người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền:

“Người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại, khởi kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai”

Theo đó, cá nhân và cơ quan tổ chức có quyền khiếu nại việc cưỡng chế thu hồi đất theo quy định của pháp luật về khiếu nại.

► Thời hiệu khiếu nại, khởi kiện quyết định cưỡng chế:

Theo Điều 9 Luật khiếu nại 2011 thì thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định cưỡng chế thu hồi đất. Người khiếu nại phải là người chịu tác động trực tiếp của quyết định cưỡng chế và ký tên hoặc điểm chỉ vào đơn khiếu nại, văn bản do người ghi nhận ghi lại.

Theo điểm a, khoản 1 Điều 116 Luật tố tụng hành chính 2015 thì thời hiệu khởi kiện quyết định cưỡng chế thu hồi đất là  01 năm kể từ ngày nhận được hoặc biết được quyết định cưỡng chế đó.

► Về trình tự, thủ tục khiếu nại hành vi cưỡng chế trái pháp luật tuân thủ theo quy định tại Điều 7 Luật Khiếu nại 2011.

Khi chưa có quyết định giải quyết khiếu nại có được cưỡng chế thu hồi đất không ?

Căn cứ vào khoản 6 Điều 17 Nghị định 43/2014/NĐ-CP. Việc khiếu nại trong quá trình cưỡng chế thu hồi đất khi chưa có quyết định giải quyết thì việc cưỡng chế vẫn tiếp tục thực hiện. Cụ thể:

“Người có đất thu hồi, tổ chức, cá nhân có liên quan có quyền khiếu nại về việc thu hồi đất theo quy định của pháp luật về khiếu nại.”

Trong khi chưa có quyết định giải quyết khiếu nại thì vẫn phải tiếp tục thực hiện quyết định cưỡng chế. Trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết khiếu nại có kết luận việc thu hồi đất là trái pháp luật thì phải dừng cưỡng chế nếu việc cưỡng chế chưa hoàn thành; hủy bỏ quyết định thu hồi đất đã ban hành và bồi thường thiệt hại (nếu có) do quyết định thu hồi đất gây ra.

=> Tóm lại, cần căn cứ vào việc khiếu nại của người sử dụng đất đã có quyết định giải quyết chưa để xác định hành vi tiếp tục cưỡng chế của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền là đúng hay sai.

Cưỡng chế thu hồi đất là biện pháp cuối cùng mà nhà nước buộc phải áp dụng để thu hồi lại đất thuộc diện thu hồi. Biện pháp cứng rắn này chỉ được áp dụng khi người sử dụng đất không tự giác chấp hành quyết định thu hồi. Vì vậy để bảo vệ quyền lợi một cách tối ưu, cần xem xét các vấn đề từ gốc rễ như việc quyết định thu hồi đất đã đúng hay chưa để giải quyết các vấn đề một cách triệt để.

Trên đây là nội dung Luật Apollo giải đáp cho bạn đọc về cưỡng chế thu hồi đất. Nếu bạn đang gặp phải những vấn đề hay thắc mắc về đất đai cần được tư vấn, hãy liên hệ ngay tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi để được tư vấn miễn phí.

Luật Apollo cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn pháp luật chuyên sâu, toàn diện cho cá nhân và doanh nghiệp, sự hài lòng của quý khách là niềm hân hạnh của Công ty chúng tôi!

Apollo

Sáng tạo giá trị - Kiến tạo Bình an