Tuổi Chịu Trách Nhiệm Hình Sự - Quy Định Pháp Luật Hiện Hành - Luật Apollo

Số lượng người phạm tội trẻ tuổi đang là một vấn đề đáng báo động trong toàn xã hội. Trước tình trạng này, pháp luật đã đề ra nhiều quy định, chế tài xử lý nhằm răn đe những đối tượng phạm tội, một trong số đó là quy định được lưu ý hàng đầu về tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Vậy pháp luật quy định thế nào về vấn đề này? Cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây:

Căn cứ pháp lý:

Bộ luật Hình sự 2015

Tuổi chịu trách nhiệm hình sự là gì?

Tuổi chịu trách nhiệm hình sự là một phạm trù trong "Năng lực trách nhiệm hình sự". Trước khi tìm hiểu tuổi chịu trách nhiệm hình sự là gì, chúng ta cần hiểu khái quát về Năng lực trách nhiệm hình sự như sau:

Năng lực trách nhiệm hình sự là năng lực có thể chịu trách nhiệm hình sự của một người nếu thực hiện hành vi phạm tội. Năng lực trách nhiệm hình sự là một dạng năng lực pháp lý được xác định trên 2 cơ sở:

• Người có năng lực trách nhiệm hình sự phải là người có năng lực nhận thức và năng lực điều khiển hành vi theo đòi hỏi của xã hội. Để đảm bảo chủ thể của tội phạm là người có năng lực để có thể có lỗi khi thực hiện hành vi có tính gây thiệt hại cho xã hội. 
• Năng lực trách nhiệm hình sự là người có độ tuổi phù hợp với chính sách hình sự của nhà nước trong giai đoạn cụ thể.Trong trường hợp bình thường con người đều có năng lực nhận thức và năng lực điều khiển hành vi theo đòi hỏi xã hội khi đạt độ tuổi nhất định. 

Lưu ý: Độ tuổi để có năng lực nhận thức và năng lực điều khiển hành vi theo đòi hỏi của xã hội trên đây và độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự là khác nhau nhưng có liên quan với nhau. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự được quy định không thể thấp hơn tuổi có năng lực nhận thức và năng lực điều khiển hành vi theo đòi hỏi của xã hội. 

Dựa trên mối quan hệ nói trên, Luật hình sự nước ta xác định người có năng lực trách nhiệm hình sự là người đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự được quy định tại điều 12 BLHS 2015 và không thuộc trường hợp ở trong tình trạng không có năng lực nhận thức hoặc năng lực điều khiển hành vi theo đòi hỏi của xã hội được quy định tại Điều 21 BLHS 2015 quy định về tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự.  

Tuổi chịu trách nhiệm hình sự là một điều kiện của chủ thể của tội phạm. Luật hình sự của các quốc gia đều cần xác định tuổi chịu trách nhiệm hình sự để qua đó xác định điều kiện để có năng lực nhận thức và năng lực điều khiển hành vi theo đòi hỏi của xã hội và thể hiện chính sách hình sự của quốc gia. Các tuổi này được xác định ở mỗi nước và có thể ở mỗi thời gian nhất định trong mỗi nước không hoàn toàn giống nhau. 

Ở Việt Nam, căn cứ vào thực tiễn chống tội phạm và trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm của các nước khác, Luật hình sự xác định 14 tuổi là tuổi bắt đầu có năng lực trách nhiệm hình sự và 16 tuổi là tuổi có trách nhiệm hình sự đầy đủ. 

Pháp luật quy định về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự thế nào?

Theo quy định tại Điều 12, BLHS 2015 ta xác định: 

- Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác. Đây là những tội phạm mà chủ thể của những tội phạm này đòi hỏi phải là người “đủ 18 tuổi trở lên”.  

- Người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng tại một số Điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của bộ luật này. Như vậy điều luật này giới hạn phạm vi loại tội phạm mà người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự. Đây là cũng là điểm mới của BLHS 2015. 

Bộ luật hình sự năm 2015 có quy định một số quy định về độ tuổi nhất định của người phạm tội được coi là một trong những tình tiết để xem xét áp dụng các quy định của BLHS về miễn TNHS, giảm nhẹ hình phạt hoặc không áp dụng hình phạt nghiêm khắc nhất. 

Ví dụ: 

• Người dưới 18 tuổi phạm tội có thể miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng những biện pháp giáo dục, giám sát (khoản 2 Điều 91 BLHS 2015). 
• Người dưới 18 tuổi phạm tội có thể không phải chịu hình phạt hay còn được gọi là miễn hình phạt và bị áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng khi có đủ điều kiện quy định tại Điều 96 BLHS 2015. 
• Người dưới 18 tuổi phạm tội không bị áp dụng hình phạt tù chung thân và hình phạt tử hình (Điều 39, 40, khoản 5 Điều 91 BLHS năm 2015). 
• Mức tiền phạt đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội không quá một phần hai mức tiền phạt mà điều luật quy định (Điều 99 BLHS năm 2015)...

Cùng với việc xác định tuổi chịu trách nhiệm hình sự, trong những trường hợp mà BLHS năm 2015 có quy định về độ tuổi nhất định của người phạm tội là tình tiết để xem xét áp dụng các quy định về miễn trách nhiệm hình sự, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, giảm nhẹ hình phạt hoặc không áp dụng những hình phạt nghiêm khắc (chung thân, tử hình…), thì việc xác định tuổi của người phạm tội phù hợp với quy định về tuổi được ghi nhận trong luật là điều kiện cần thiết để áp dụng những quy định có lợi cho họ.

Trên đây là nội dung Luật Apollo giải đáp cho bạn đọc về tuổi chịu trách nhiệm hình sự. Nếu bạn đang gặp phải những vấn đề hay thắc mắc về tội phạm cần được tư vấn, hãy liên hệ ngay tới Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi để được tư vấn miễn phí.

Luật Apollo cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn pháp luật chuyên sâu, toàn diện cho cá nhân và doanh nghiệp, sự hài lòng của quý khách là niềm hân hạnh của Công ty chúng tôi!

Apollo

Sáng tạo giá trị - Kiến tạo Bình an