Chính Sách Khoan Hồng Trong Pháp Luật Hình Sự Việt Nam - Luật Apollo

Khoan hồng là chính sách của Nhà nước trong pháp luật hình sự, thể hiện sự nhân đạo đối với những người phạm tội, tạo điều kiện cho họ có thể tái hòa nhập với cuộc sống. Vậy, khoan hồng trong pháp luật hình sự là gì? Chính sách khoan hồng của Nhà nước đối với các tội phạm hình sự được quy định như thế nào?

Dưới đây là những kiến thức pháp luật cần biết về Khoan hồng trong pháp luật hình sự, được Luật Apollo tổng hợp và hướng dẫn một cách chi tiết nhất!

Căn cứ pháp lý:

Bộ luật Hình sự 2015

Khoan hồng trong pháp luật hình sự là gì? 

Khái niệm khoan hồng trong pháp luật hình sự

Trong pháp luật hình sự, khoan hồng là một chính sách thể hiện sự nhân đạo của Đảng và Nhà nước, dành cho những người phạm tội biết ăn năn hối lỗi, tạo điều kiện cho họ có thể nhanh chóng tái hòa nhập với cộng đồng sau những lỗi lầm của bản thân.

Tinh thần của chính sách này được thể hiện trong nguyên tắc xử lý đối với người phạm tội tại điểm d khoản 1 điều 3 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:

“Khoan hồng đối với người tự thú, đầu thú, thành khẩn khai báo, tố giác đồng phạm, lập công chuộc tội, ăn năn, hối cải, tự nguyện sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại gây ra”

Một số chính sách khoan hồng của nhà nước ta có thể kể đến như: miễn chấp hành hình phạt, giảm nhẹ mức hình phạt đã tuyên, án treo…. Các chính sách này được quy định trong những văn bản pháp luật cụ thể.

Ý nghĩa của khoan hồng

• Khuyến khích những người phạm tội đang chấp hành án phạt tù tích cực học tập, lao động, chấp hành tốt các nội quy cơ sở giam giữ để nhanh chóng đoàn tụ với gia đình
• Củng cố niềm tin trong nhân dân vào chính sách nhân đạo của nhà nước, thể hiện bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
• Giúp giảm áp lực cho các cơ sở giam giữ, tạo điều kiện cho các cơ sở giam giữ cải thiện, nâng cao chất lượng trang thiết bị cơ sở vật chất giáo dục cải tạo phạm nhân.

Một số chính sách khoan hồng theo quy định của pháp luật hình sự

1. Miễn chấp hành hình phạt

Miễn chấp hành hình phạt là không buộc người bị kết án phải chấp hành toàn bộ hoặc phần còn lại của hình phạt đã tuyên.

Người được miễn chấp hành hình phạt vẫn phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ dân sự do tòa án tuyên trong bản án. Chế định này thể hiện chính sách nhân đạo đối với người bị kết án hoặc có hoàn cảnh đặc biệt và khuyến khích người bị kết án cố gắng lập công chuộc tội để được hưởng sự khoan hồng của nhà nước.

Chế định miễn chấp hành hình phạt tại điều 62 Bộ luật Hình sự 2015 quy định điều kiện được miễn hoặc có thể được miễn chấp hành hình phạt, miễn chấp hành toàn bộ hình phạt hoặc miễn chấp hành phần còn lại của hình phạt đã tuyên. Quy định này có nội dung như sau:

• Người bị kết án được miễn chấp hành hình phạt khi được đặc xá hoặc đại xá. 
• Đặc xá là biện pháp khoan hồng của nhà nước có nội dung là miễn chấp hành toàn bộ hoặc phần còn lại của hình phạt tù cho đích danh một phạm nhân nào đó hoặc cho những phạm nhân đã thỏa mãn những điều kiện nhất định nào đó. Đặc xá thuộc thẩm quyền của Chủ tịch nước và lệnh này thường được ban hành nhân dịp kỷ niệm những ngày lễ lớn hàng năm.
• Đại xá là biện pháp khoan hồng của Nhà nước có nội dung tha tội, thường là hoàn toàn và triệt để cho hàng loạt những người phạm những tội nhất định nào đó.
• Người bị kết án cải tạo không giam giữ hoặc tù có thời hạn đến 03 năm chưa chấp hành hình phạt thì theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định miễn chấp hành hình phạt, nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
•  Sau khi bị kết án đã lập công;
•  Mắc bệnh hiểm nghèo;
•  Chấp hành tốt pháp luật, có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và xét thấy người đó không còn nguy hiểm cho xã hội nữa.
• Người bị kết án phạt tù có thời hạn trên 03 năm, chưa chấp hành hình phạt nếu đã lập công lớn hoặc mắc bệnh hiểm nghèo và người đó không còn nguy hiểm cho xã hội nữa, thì theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định miễn chấp hành toàn bộ hình phạt.
• Người bị kết án phạt tù đến 03 năm, đã được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt, nếu trong thời gian được tạm đình chỉ mà đã lập công hoặc chấp hành tốt pháp luật, hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và xét thấy người đó không còn nguy hiểm cho xã hội nữa, thì theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định miễn chấp hành phần hình phạt còn lại.
• Người bị kết án phạt tiền đã tích cực chấp hành được một phần hình phạt nhưng bị lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn kéo dài do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn hoặc ốm đau gây ra mà không thể tiếp tục chấp hành được phần hình phạt còn lại hoặc lập công lớn, thì theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát, Tòa án có thể quyết định miễn chấp hành phần tiền phạt còn lại.
• Người bị phạt cấm cư trú hoặc quản chế, nếu đã chấp hành được một phần hai thời hạn hình phạt và cải tạo tốt, thì theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự cấp huyện nơi người đó chấp hành hình phạt, Tòa án có thể quyết định miễn chấp hành phần hình phạt còn lại.

2. Giảm thời hạn chấp hành hình phạt

Giảm thời hạn chấp hành hình phạt là rút ngắn một phần thời hạn chấp hành những hình phạt mà mức độ đo được bằng thời gian. Chế định giảm thời hạn chấp hành hình phạt được quy định tại điều 63 và 64 Bộ luật Hình sự 2015.

- Điều kiện để được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt

Người đang chấp hành hình phạt phải có đủ 4 điều kiện sau mới được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt:

• Điều kiện về thời gian thực tế chấp hành hình phạt: Người bị kết án đã chấp hành hình phạt được một thời gian nhất định. Điều 63 Bộ luật Hình sự quy định cụ thể về vấn đề này, chẳng hạn: thời gian chấp hành hình phạt để được xem xét giảm lần đầu là ⅓ thời hạn đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, hình phạt tù có thời hạn.
• Điều kiện về sự tiến bộ của người bị kết án: Người bị kết án có nhiều tiến bộ, thể hiện ở việc họ đã chứng tỏ đã quyết tâm cải tạo, có nhiều nỗ lực, cố gắng và đạt nhiều thành tích trong chấp hành án, tích cực trong lao động, học tập, nghiêm chỉnh chấp hành chính sách, pháp luật của nhà nước, chế độ, nội quy của trại giam hoặc chế độ cải tạo không giam giữ.
• Điều kiện đã được bồi thường một phần nghĩa vụ dân sự.
• Điều kiện về hình thức: có đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền.

- Thẩm quyền xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt thuộc về tòa án

Mức giảm thời hạn chấp hành hình phạt: Bộ luật Hình sự 2015 không quy định mức giảm cụ thể trong mỗi lần xét giảm mà chỉ quy định chung một người có thể được giảm nhiều lần và phải đảm bảo chấp hành được ½ mức hình phạt đã tuyên, nghĩa là mức hình phạt được giảm của các lần cộng lại không được vượt quá ½ mức hình phạt đã tuyên.

3. Án treo

Có thể hiểu, án treo là biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện. Khoản 1 điều 65 Bộ luật Hình sự 2015 quy định về án treo như sau:

“Khi xử phạt tù không quá 03 năm, căn cứ vào nhân thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ, nếu xét thấy không cần phải bắt chấp hành hình phạt tù, thì Tòa án cho hưởng án treo và ấn định thời gian thử thách từ 01 năm đến 05 năm và thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách theo quy định của Luật thi hành án hình sự.”

Có 4 căn cứ để cho người bị kết án tù được hưởng án treo. Cụ thể;

• Về mức hình phạt tù: những người bị phạt tù không quá 3 năm, không kể tội đã phạm là tội gì đều có thể được xem xét cho hưởng án treo.
• Về nhân thân người phạm tội: người được hưởng án treo phải là người có nhân thân tốt, tức là, ngoài lần phạm tội này, họ luôn tôn trọng các quy tắc xã hội, chấp hành đúng chính sách, pháp luật, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của công dân nơi cư trú, công tác; không vi phạm các điều mà pháp luật cấm.
• Có nhiều tình tiết giảm nhẹ.
• Thuộc trường hợp không cần bắt chấp hành hình phạt tù.

Ngoài ra, khi quyết định cho người bị kết án tù được hưởng án treo, tòa án đồng thời buộc phải tuyên thời gian thử thách đối với người này trong giới hạn luật định. Khoản 1 điều 65 Bộ luật Hình sự 2015 quy định thời gian thử thách là từ 01 năm đến 05 năm.

4. Tha tù trước thời hạn có điều kiện

Tha tù trước thời hạn có điều kiện được hiểu là biện pháp miễn chấp hành có điều kiện thời hạn còn lại của hình phạt tù đã tuyên.

Để được tha tù trước thời hạn có điều kiện, người đang chấp hành hình phạt tù phải đáp ứng các điều kiện sau:

•  Phạm tội lần đầu;
•  Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt;
•  Đã được giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù đối với người bị kết án về tội phạm nghiêm trọng trở lên;
•  Có nơi cư trú rõ ràng;
•  Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, án phí và các nghĩa vụ bồi thường dân sự;
• Đã chấp hành được ít nhất là một phần hai mức thời hạn tù đối với hình phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất 15 năm đối với tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn. Trường hợp người phạm tội là thương binh, bệnh binh, thân nhân gia đình liệt sỹ, gia đình có công với cách mạng, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, thì thời gian đã chấp hành ít nhất là một phần ba hình phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất 12 năm đối với tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn;
•  Không thuộc một trong các trường hợp phạm tội quy định tại khoản 2 Điều 66 Bộ luật Hình sự 2015.

5. Hoãn, tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù

Hoãn chấp hành hình phạt tù là chuyển việc thi hành hình phạt tù sang thời điểm muộn hơn. Biện pháp này chỉ áp dụng đối với người bị phạt tù trong những trường hợp nhất định. Cụ thể được quy định tại khoản 1 điều 67 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:

• Bị bệnh nặng thì được hoãn cho đến khi sức khỏe được hồi phục;
• Phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, thì được hoãn cho đến khi con đủ 36 tháng tuổi;
• Là người lao động duy nhất trong gia đình, nếu phải chấp hành hình phạt tù thì gia đình sẽ gặp khó khăn đặc biệt, được hoãn đến 01 năm, trừ trường hợp người đó bị kết án về các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc các tội khác là tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;
• Bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng, do nhu cầu công vụ, thì được hoãn đến 01 năm.

Tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù là tạm ngừng việc đang chấp hành hình phạt tù trong khoảng thời gian nhất định. Khoản 1 điều 68 Bộ luật Hình sự 2015 quy định “Người đang chấp hành hình phạt tù mà thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 67 của Bộ luật này, thì có thể được tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù”. Thời hạn cụ thể tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù cũng tương ứng như đối với hoãn chấp hành hình phạt tù. Thời gian tạm đình chỉ không được tính vào thời gian chấp hành hình phạt tù.

6. Xóa án tích

Án tích là một trong những hậu quả pháp lý của việc bị kết án, gắn với người bị kết án. Xóa án tích là việc xóa bỏ việc mang án tích, là sự công nhận coi như chưa bị kết án đối với người trước đó đã bị tòa án xét xử, kết tội. Chế định xóa án tích xuất phát từ chính sách khoan hồng của Nhà nước, Bộ luật Hình sự quy định các trường hợp xóa án tích sau:

• Đương nhiên được xóa án tích: đây là trường hợp xóa án tích mà không cần có sự xem xét quyết định của tòa án. Người bị kết án đương nhiên được xóa án tích nếu đáp ứng đủ các điều kiện quy định tại điều 70 Bộ luật Hình sự 2015.
• Xóa án tích theo quyết định của tòa án: đây là trường hợp được xóa án tích trên cơ sở quyết định của của tòa án. Xóa án tích theo quyết định của tòa án được quy định tại điều 71 Bộ luật Hình sự 2015.
• Xóa án tích trong trường hợp đặc biệt: là xóa án tích do tòa án quyết định nhưng ở thời điểm sớm hơn khi thỏa mãn các điều kiện đặc biệt. Các điều kiện này được quy định cụ thể tại điều 72 Bộ luật Hình sự 2015.

Như vậy, các quy định trên đã thể hiện sự khoan hồng, nhân đạo của nhà nước ta đối với những người bị kết án mà có thái độ hối lỗi, tích cực. Từ đó tạo điều kiện cho họ có thể tái hòa nhập cộng đồng, trở lại với đời sống bình thường mà không bị mặc cảm bởi tội lỗi mà mình đã gây ra.

Nếu bạn đang gặp phải những vấn đề về Chính sách khoan hồng trong pháp luật hình sự cần được tư vấn, hãy liên hệ ngay tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi để được tư vấn miễn phí:

Công ty Luật TNHH Apollo với đội ngũ Luật sư và Chuyên viên tư vấn giỏi, tâm huyết, có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành, chúng tôi luôn coi việc bảo vệ quyền lợi cho khách hàng là sứ mệnh hành nghề Luật sư của của mình, đồng hành với thân chủ giải quyết triệt để mọi rủi ro pháp lý.

Apollo cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn pháp luật chuyên sâu, toàn diện cho cá nhân và doanh nghiệp, sự hài lòng của quý khách là niềm hân hạnh của Công ty chúng tôi!

Apollo

 Sáng tạo giá trị - Kiến tạo Bình an