Trường Hợp Không Đăng Ký Kết Hôn Nhưng Vẫn Được Coi Là Vợ Chồng - Luật Apollo

Hôn nhân là đích đến của tình yêu và việc xác định quan hệ hôn nhân cũng mang nhiều ý nghĩa, ràng buộc cả về mặt tình cảm lẫn những quan hệ như con cái và tài sản... Tuy nhiên thực tế có rất nhiều trường hợp chỉ tổ chức đám cưới, không đăng ký kết hôn và vẫn chung sống với nhau như vợ chồng. Vậy những trường hợp nào mà không đăng ký kết hôn nhưng vẫn được công nhận là vợ chồng? 

Bài viết dưới đây sẽ làm rõ vấn đề này, mời bạn đọc tham khảo.

Cơ sở pháp lý

Luật Hôn nhân và gia đình 2014

Nghị định 123/2015/NĐ-CP hướng dẫn thi hành luật hộ tịch

Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTC thi hành Luật hôn nhân và gia đình, hướng dẫn Nghị quyết 35/2000

Vì sao phải đăng ký kết hôn?

• Căn cứ theo quy định tại khoản 5 Điều 3 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014: Kết hôn chính là việc nam và nữ cùng xác lập với nhau về quan hệ vợ chồng thông qua việc cùng nhau thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật. Như vậy, chỉ khi thực hiện xong thủ tục và có Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn thì mối quan hệ hôn nhân này mới được pháp luật thừa nhận và bảo vệ.
• Khi đủ điều kiện kết hôn tại Điều 8 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì công dân sẽ được đăng ký kết hôn.
• Khoản 1 Điều 9 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về Đăng ký kết hôn thì việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định của Luật này và pháp luật về hộ tịch. Việc kết hôn không được đăng ký theo quy định tại khoản này thì không có giá trị pháp lý.

⇒ Như vậy, việc Đăng ký kết hôn không chỉ mang ý nghĩa hạnh phúc là điểm đến với các cặp vợ chồng mà còn là sự chứng nhận của nhà nước, rằng hai người từ nay đã là vợ chồng hợp pháp, được pháp luật bảo vệ và chịu sự điều chỉnh của Luật Hôn nhân gia đình. Đăng ký kết hôn là thủ tục bắt buộc để Nhà nước dễ dàng quản lý người dân và thực hiện kế hoạch hóa gia đình cũng như liên quan đến các vấn đề an sinh xã hội khác. Ngoài ra việc đăng ký kết hôn giúp cho cơ quan chức năng giải quyết các tranh chấp phát sinh như quan hệ tài sản, con chung..dễ dàng hơn, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp giữa các bên.

Thế nào được coi là chung sống như vợ, chồng?

Theo quy định tại khoản 7 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì:

“Chung sống như vợ chồng là việc nam, nữ tổ chức cuộc sống chung và coi nhau như vợ chồng”

Theo điểm d mục 2 hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BT thì nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng, nếu họ có đủ điều kiện để kết hôn theo quy định của Điều 9 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 và thuộc một trong các trường hợp sau đây:

• Có tổ chức lễ cưới khi về chung sống với nhau;
• Việc họ về chung sống với nhau được gia đình (một bên hoặc cả hai bên) chấp nhận;
• Việc họ về chung sống với nhau được người khác hay tổ chức chứng kiến;
• Họ thực sự có chung sống với nhau, chăm sóc, giúp đỡ nhau, cùng nhau xây dựng gia đình.

Thời điểm nam và nữ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng là ngày họ tổ chức lễ cưới hoặc ngày họ về chung sống với nhau được gia đình (một hoặc cả hai bên) chấp nhận hoặc ngày họ về chung sống với nhau được người khác hay tổ chức chứng kiến hoặc ngày họ thực sự bắt đầu chung sống với nhau, chăm sóc, giúp đỡ nhau, cùng nhau xây dựng gia đình.

Trường hợp không đăng ký kết hôn nhưng vẫn được coi là vợ chồng

Theo quy định tại Điều 131 Luật Hôn nhân gia đình 2014: 

“Quan hệ hôn nhân và gia đình được xác lập trước ngày Luật này có hiệu lực thì áp dụng pháp luật về hôn nhân và gia đình tại thời điểm xác lập để giải quyết”.

Bởi vậy, việc chung sống với nhau như vợ chồng trước 01/01/2015 (ngày Luật Hôn nhân và gia đình có hiệu lực) được áp dụng pháp luật của thời điểm hai người chung sống với nhau.

► Thời điểm chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 3/1/1987

Theo quy định tại khoản 2 Điều 44 Nghị định 123/2015/NĐ-CP quy định:

“Đối với trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03 tháng 01 năm 1987 mà chưa đăng ký kết hôn thì được khuyến khích và tạo điều kiện để đăng ký kết hôn. Quan hệ hôn nhân được công nhận kể từ ngày các bên xác lập quan hệ chung sống với nhau như vợ chồng. Thẩm quyền, thủ tục đăng ký kết hôn được thực hiện theo quy định tại Điều 17 và Điều 18 của Luật Hộ tịch.”

Tại khoản 1 Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP, đối với trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng trước ngày 03 tháng 01 năm 1987 mà chưa đăng ký kết hôn thì quan hệ hôn nhân được công nhận kể từ ngày các bên xác lập quan hệ chung sống với nhau như vợ chồng và hiện nay hai người vẫn được công nhận là vợ chồng hợp pháp, việc đăng ký kết hôn Nhà nước chỉ khuyến khích và tạo điều kiện chứ không bắt buộc.

Cần chú ý, trong trường hợp sau khi quan hệ vợ chồng đã được xác lập họ mới thực hiện việc đăng ký kết hôn, thì quan hệ vợ chồng của họ vẫn được công nhận kể từ ngày xác lập (ngày họ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng), chứ không phải là chỉ được công nhận kể từ ngày đăng ký kết hôn.

=> Điều này hoàn toàn phù hợp với hoàn cảnh xã hội khi chiến tranh kết thúc, Đảng và Nhà nước đang tập trung kiến thiết, khôi phục đất nước sau chiến tranh.

► Nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng từ ngày 03/01/1987 đến trước ngày 01/01/2001 và đã đi đăng ký kết hôn trước ngày 01/01/2003

Theo quy định tại Mục 2 Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP: Nếu có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 và nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng từ ngày 03/01/1987 đến trước ngày 01/01/2001 thì phải đăng ký kết hôn trong thời hạn 2 năm từ ngày 01/01/2001 đến ngày 01/01/2003 và cần chú ý như sau:

• Kể từ ngày 01/01/2001 cho đến ngày 01/01/2003 nếu chưa đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận họ là vợ chồng;
• Kể từ sau ngày 01/01/2003 mà không đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận quan hệ vợ chồng;
• Kể từ sau ngày 01/01/2003 mới đăng ký kết hôn quan hệ vợ chồng chỉ được công nhận là đã xác lập kể từ ngày họ đăng ký kết hôn. Cần chú ý trong trường hợp họ thực hiện việc đăng ký kết hôn từ 01/01/2001 đến 01/01/2003 thì quan hệ của họ vẫn được công nhận là đã xác lập kể từ ngày họ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng, chứ không phải kể từ ngày đăng ký kết hôn.

► Đối với trường hợp nam và nữ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng từ ngày 01/01/2001 trở đi

Theo mục 3 Thông tư liên tịch 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP thì đối với trường hợp nam và nữ bắt đầu chung sống với nhau như vợ chồng từ ngày 01/01/2001 trở đi mà không đăng ký kết hôn, thì theo quy định tại khoản 1 Điều 11 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000, họ không được pháp luật công nhận là vợ chồng nếu có yêu cầu ly hôn thì Toà án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng và các yêu cầu về con và tài sản được Tòa án áp dụng theo quy định tại Điều 14 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về giải quyết hậu quả của việc nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn.

Trên đây là nội dung Luật Apollo giải đáp cho bạn đọc về trường hợp không đăng ký kết hôn nhưng vẫn được coi là vợ chồng. Nếu bạn đang gặp phải những vấn đề hay thắc mắc về hôn nhân và gia đình cần được tư vấn, hãy liên hệ ngay tới tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi để được tư vấn miễn phí.

Apollo cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn pháp luật chuyên sâu, toàn diện cho cá nhân và doanh nghiệp, sự hài lòng của quý khách là niềm hân hạnh của Công ty chúng tôi!

Apollo

Sáng tạo giá trị - Kiến tạo Bình an